Istorijat časopisa
Na VIII redovnoj skupštini Saveza jugoslovenskih laboratorija (SJL) za ispitivanje i istraživanje materijala i konstrukcija, održanoj maja 1958. godine u Sarajevu, doneta je odluka o pokretanju glasila Saveza, pa se počeo da se objavljuje časopis pod nazivom BILTEN. Njegov zadatak bio je da sistematski informiše članove o zadacima i problemima koje rešavaju pojedine laboratorije, zavodi i instituti koji su bili članovi Saveza, i pruži informacije o međunarodnim tendencijama razvoja istraživanja, u prvom redu u okviru organizacije RILEM, koja objedinjuje rad nacionalnih saveza.
Već na X redovnoj skupštini SJL, održanoj februara 1960. u Zagrebu, zaključeno je da se rad SJL usmeri na unapređivanje građevinarstva (okupljanje, programiranje, koordinaciju i razvoj istraživanja) i ocenu i predstavljanje postignutih rezultata. Cilj je bio da SJL za ispitivanje i istraživanje materijala i konstrukcija izraste u sveobuhvatnu organizaciju svih istraživačkih snaga u ovoj oblasti građevinarstva. Tada su formirani stručni odbori sa oko 150 stručnjaka, specijalista iz cele zemlje (iz SJL, fakulteta, industrije građevinskog materijala i državne uprave). To je uzrokovalo da BILTEN, četiri godine nakon početka publikovanja, promeni ime u MATERIJALI I KONSTRUKCIJE. Odgovarajući novim zahtevima i uslovima, on se razvio u specijalizovanu periodičnu publikaciju u kojoj se saopštavaju rezultati naučnoistraživačkog rada i prikazuju dometi u predmetnoj oblasti. Časopis predstavlja akcije koje bitno utiču na podizanje nivoa našeg građevinarstva.
Nužnost da se izađe iz uskih okvira ispitivanja materijala i konstrukcija laboratorijskog tipa, nametnula je orijentaciju na ispitivanja in situ i dugotrajno osmatranje konstrukcija, s naglaskom na proučavanje patologije u građevinarstvu, trajnosti materijala i konstrukcija, i na proračun konstrukcija po graničnim stanjima. Počele se da se uvode nelinearne teorije, mehanika loma, matematičko i numeričko modeliranje. Uključeni su i tematika tehnologije proizvodnje, industrijalizacija građenja, organizacija i mehanizacija rada, tehnička regulativa i drugi kompleksni problemi. Časopis „Materijali i konstrukcije”, kao i u drugim zemljama, preuzeo je ime i orijentaciju RILEM-ovog časopisa „Materials and Structures”. On je obuhvatio širok dijapazon naučnih i stručnih radova, prikaze naučno-istraživačkih projekata obrađivanih u našim institutima, i tome slično. Časopis „Materijali i konstrukcije” bio je najviše korišćen u naučnim i istraživačkim organizacijama u Jugoslaviji, ali i u preduzećima i industriji građevinskog materijala. Razmena u okviru RILEM-a učinila ga je dostupnim i cenjenim i u inostranstvu.
Zastoj u objavljivanju časopisa trajao je od 1984. do 1988. godine, što je negativno uticalo na naš ugled u RILEM-u. Problem je prevaziđen na Skupštini Društva 1988. godine, kada je i pored materijalnih teškoća, doneta odluka o ponovnom pokretanju časopisa i radu na podizanju njegovog ugleda u zemlji i inostranstvu. Svojim sadržajem, časopis „Materijali i konstrukcije” omogućiće svim članovima Društva da i ubuduće imaju uvid u stanje i pravce daljih istraživanja u ovoj oblasti: da dobiju obaveštenja o istraživačkim projektima i temama koje rešavaju naše institucije, uspostavljajući saradnju na rešavanju problema kojima se bavi više organizacija i da dobiju informacije o naučno-istraživačkom radu u inostranstvu, posebno o značajnim akcijama u RILEM-u. Posebna i prevashodna pažnja bila je posvećena objavljivanju naučnih i stručnih radova, kao najvažnijem opredeljenju časopisa.
Uređivanje časopisa preuzeo sam oktobra 2002. godine, a u časopisu br. 3-4 iz 2002. godine zahvalio sam prethodnom uredniku prof. dr Borislavu Zakiću, dopisnom članu SANU, koji je časopis strpljivo i uspešno uređivao tokom niza godina (od 1988. do 2002. godine), savlađujući pri tome mnogobrojne probleme. Pre njega, glavni i odgovorni urednik bio je akademik prof. dr Branislav Kujundžić. Velika mi je čast što sam na 27. kongresu DIMK, oktobra 2017. godine, ponovo izabran za glavnog i odgovornog urednika časopisa „Građevinski materijali i konstrukcije”. Tim povodom, zahvaljujem Društvu za istraživanje i konstrukcije, koje izdaje ovaj časopis i koje mi je poverilo ovu odgovornu dužnost. U minulom periodu, do pomenutog kongresa, časopis je promenio ime iz proceduralnih razloga i radi praćenja njegove citiranosti kod nas i u internacionalnim okvirima, uz promene statusa časopisa i članova Redakcionog odbora. Ukratko dajem podatke o tome:
Odlukom Skupštine Društva za ispitivanje materijala i konstrukcija, održane 19. aprila 2011. godine u Beogradu, ime časopisa „Materijali i konstrukcije” promenjeno je u „Građevinski materijali i konstrukcije”. Tada je formiran Međunarodni redakcioni odbor sastavljen od članova iz dvanaest zemalja. To je povećalo regionalnu i međunarodnu saradnju. Od 2013. godine, časopis je svrstan u kategoriju ‒ nacionalni časopis izuzetnog značaja ranga M42. Časopis je prijavljen za praćenje u Thomas Routers-u. Časopis je pretplaćen na ASEESTANT – Servis za uređivanje časopisa kojim je obezbeđena bolja vidljivost i podrška DOI broja.
U 2016. godini, naš časopis je uvršten u Emerging Sources Citation Index list i vodi se pod slovom G kao Gradevinski (sa d umesto đ) ali je naslov na engleskom adekvatan – Building Materials and Structures. Sajt na kome je lista Emergin sources citation index jeste: http://ip-science.thomsonreuters.com/mjl/?utm_source= false&utm_medium=false&utm_campaign=false
Časopis se publikuje kvartalno, sa člancima svih kategorija radova (originalni naučni, pregledni, prethodno saopštenje, stručni rad i stručni prikaz), pokriva široku oblast materijala i konstrukcija u svim oblastima građevinarstva (visokogradnja, saobraćajnice, hidrotehnički objekti i upravljanje objektima), kao i u oblasti geodezije i arhitekture. U časopisu se, pretežno, objavljuju rezultati ispitivanja materijala, elemenata i konstrukcija u laboratoriji i na terenu, kao i teorijsko-numerička istraživanja ponašanja materijala i konstrukcija pod različitim dejstvima i uslovima izloženosti (sredina, požar, zemljotresi i drugo). Pomenuta istraživanja poslužila su za formulisanje odgovarajućih modela koji pored naučnog imaju i praktični značaj i mogućnost primene u inženjerskoj praksi. Časopis pretežno ima naučni karakter. Članke recenziraju poznati i priznati naučnici iz Srbije i susednih zemalja, a recenzenti su tajni.
Zahvalnost dugujemo autorima koji su objavljivali svoje radove, dosadašnjim članovima redakcionih odbora koji su zajedno s glavnim urednikom savetodavno radili na programiranju i realizaciji publikovanih materijala, recenzentima koji su pomogli pri vrednovanju i izboru radova, kao i čitaocima koji su davali korisne sugestije. Autori će citiranjem radova objavljenih u našem časopisu, prilikom publikovanja radova u drugim časopisima, pomoći postizanju većeg ugleda i prepoznatljivosti časopisa.
Iako se u području graditeljstva izdaje mnogo naučno-stručnih časopisa, raduje nas što je sve više autora iz okolnih zemalja koji objavljuju svoje radove u ovom časopisu, kao i iz drugih udaljenih zemalja, što mu sve više daje međunarodni karakter. Objavljivanje radova autora iz inostranstva i autora s našeg jezičkog područja na engleskom jeziku, već daje rezultate uvrštavanjem časopisa na međunarodne liste. Pri tome, radićemo na većoj saradnji naučno-obrazovnih institucija i građevinske industrije, uz praćenje novih trendova u graditeljstvu. Časopis i svi članci mogu se pronaći na našem sajtu.
Unapred zahvaljujem svim autorima koji će odabrati časopis „Građevinski materijali i konstrukcije” za predstavljanja svojih rezultata istraživanja, iskustava iz prakse projektovanja, građenja i upravljanja građevinskim objektima i srodnih oblasti (arhitektura i geodezija). Iako je danas građevinarstvo u velikoj krizi, naš dosadašnji rad uvek je težio ostvarivanju postavljenih ciljeva. Tako nešto samo napornim i istrajnim radom možemo postići i ubuduće ‒ uz svestranu saradnju sa autorima, recenzentima i čitaocima.
Glavni i odgovorni urednik
profesor emeritus dr Radomir Folić, dipl. inž. građ.